مطالعه در مسیر توسعه جوامع محلی
۱۲ /۰۳ /۱۴۰۲
۲۹ مهر ۱۴۰۱

تاریخچه ترویج کشاورزی در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی

با شروع دهه ۴۰ خورشیدی نهال نوپای ترویج کشاورزی هم وارد دومین دهه از حیات خود شد. این دهه را می­توان دوران رشد کمی و کیفی فعالیت­های ترویجی در کشور قلمداد کرد. در این دهه نیز کارکنان ترویج به رسالت آموزشی خود که از حدود یک دهه قبل آغاز کرده بودند، ادامه دادند. در عین حال تحولاتی مهم و تعیین کننده در این مقطع در ترویج رخ داد که بدون توجه به آن ها دستیابی به یک تحلیل درست از عملکرد ترویج کشاورزی مقدور نیست. مهم­ترین این دگرگونی­ ها را باید در سه مورد زیر خلاصه کرد: نخست، ورود مروجان ترویج به مقوله اصلاحات ارضی که به زعم برخی از متخصصان ترویج انحراف و بنا بر باور عده­ای دیگر از ایشان فرصتی برای جلای کارکنان ترویج و خدمت رسانی بهتر به روستاییان و بهره ­برداران بود. دوم، انتزاع ترویج خانه ­داری به عنوان مکمل ترویج کشاورزی از بدنه سازمان ترویج کشاورزی و حتی وزارت کشاورزی و سوم، تاسیس سپاه ترویج و آبادانی و پیامدهای مثبت و منفی آن.

واژگان کلیدی: دهه ۴۰ خورشیدی، تاریخچه ترویج کشاورزی، سپاه ترویج و آبادانی، ترویج خانه ­داری، اصلاحات ارضی.

 

مقدمه

سازمان ترویج کشاورزی به عنوان نهاد عهده ­دار رسالت ارائه خدمات آموزشی به روستاییان، در حدود سال ۱۳۳۰ خورشیدی در بدنه تشکیلاتی وزارت کشاورزی پایه­گذاری شد. پس از یک دهه تجربه فعالیت­های ترویج کشاورزی و به دنبال آن ترویج خانه­داری، سازمان ترویج کشاورزی به دومین دهه از دوران خدمات رسانی خود به جامعه روستایی و کشاورزی ایران گام نهاد. این مقطع از دوران فعالیت­های ترویج کشاورزی با سه تحول مهم که بر عملکرد ترویج تاثیرات شگرفی داشتند، همراه شد. تاثیر این دگرگونی­ها را باید از منظر شمار کارکنان ترویج و نیز وظیفه­مندی ایشان مورد تحلیل و بررسی قرار داد. به ترتیب تقدم تاریخی این سه تحول عبارت­اند از:

  • شروع برنامه اصلاحات ارضی و ورود کارکنان ترویج به آن.
  • تاسیس سپاه ترویج و آبادانی به عنوان اصل هشتم از اصول انقلاب سفید.
  • انتزاع اداره کل ترویج خانه ­داری از بدنه سازمان ترویج کشاورزی و الحاق آن به وزارت آبادانی و مسکن ، به دنبال اصلاحات ارضی و تاسیس تعاون روستایی.

برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید.

۰۴ مرد ۱۴۰۱
بنای اولین تشکیلات دولتی مرتبط با کشاورزی، وزارت فلاحت، واقع در میدان ارگ تهران

تاریخچه ترویج کشاورزی در ایران

در مورد تاسیس سازمان ترویج کشاورزی در ایران به عنوان متولی آموزش های غیررسمی کشاورزی به بهره ب­رداران دو روایت وجود دارد. برخی بر این باورند که سازمان ترویج کشاورزی در سال ۱۳۲۷ و در قالب برنامه هفت ساله اول کشور پدید آمد. عده ای نیز مدعی هستند که سال ۱۳۳۲ سالی است که سازمان ترویج کشاورزی در ایران پا به عرصه وجود گذاشت. با ایجاد سازمان ترویج کشاورزی عملا نهادی در ساختار تشکیلاتی وزارت کشاورزی ایجاد شد که مسئولیت آموزش های خارج از نظام مدرسه ای به مخاطبان خود که شامل سه گروه شاخص مردان، زنان و جوانان باشند را بر عهده گرفت. اما، در این میان نکته ای را نباید از یاد برد و آن این که بر اساس اسناد موجود قبل از ایجاد سازمان ترویج کشاورزی در کشور برای اولین بار یک سازمان غیردولتی آمریکایی به نام بنیاد یا بنگاه خاور نزدیک [۱] بود که آموزش های ترویجی را در منطقه ورامین در جنوب شرقی تهران و در سال ۱۳۲۵ خورشیدی آغاز کرد. علاوه بر فعالیت های ترویج کشاورزی ینیاد خاور نزدیک در ان سال ها در منطقه ورامین می توان به تشکیل شرکت های تعاونی، ترویج خانه داری، آموزش جوانان روستایی و توزیع دام و طیور در میان روستائیان اشاره کرد.

[۱] Near East Foundation (NEF)

 

برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید.

۱۵ تیر ۱۴۰۱
“انتقاد برای دهقانان ایران” نمونه ای از تلاش سیاسیون شهری برای نفوذ در جامعه روستایی

“انتقاد برای دهقانان ایران” نمونه ای از تلاش سیاسیون شهری برای نفوذ در جامعه روستایی

به زعم خیلی از صاحبنظران فاصله سال­های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ و یا به طور دقیق­تر شهریور ۱۳۲۰ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را باید یکی از مقاطع آزادی مطبوعات به عنوان رکن چهارم دموکراسی در ایران قلمداد کرد؛ مقطعی که در آن مطبوعات هر آن­چه که دلشان می­خواست می­نوشتند. هر چند که ممکن است برخی پرده­دری کرده و موازین اخلاقی و انسانی را زیر پا گذاشته باشند. از طرف دیگر در آن دوره حزب توده را باید قبله اول برخی منتقدین به نظام حاکم بر کشور در آن دوره قلمداد کرد. هدف قرار دادن روستاها را در فعالیت این حزب   می­توان به دلایل متعدد نسبت داد که در میان آن­ها قطعا سهم قابل توجه جمعیت روستانشین از کل جمعیت کشور می­تواند از عوامل تعیین کننده باشد. همچنین، اجحاف وارده به غالب روستائیان که عمدتا هم در قاالب نظام ارباب- رعیتی کشت و کار می­­کردند و به تبع آن نیز وجود زمینه مساعد برای شورش ایشان را نمی­توان نادیده گرفت. حزب توده فعالیت­های دامنه­داری را به ویژه در مناطق روستایی کشور به منظور شوراندن دهقانان انجام می­داد. به عنوان شاهدی بر این ادعا می­توان به روایت زنده­یاد دکتر عباس منظرپور در کتاب “در کوچه و خیابان” صفحات ۳۳۹ تا ۳۴۱ اشاره کرد که در بخشی با عنوان “نفوذی­ها (از این طرف !)” به فعالیت­های خود به عنوان دانشجوی دندانپزشکی دانشگاه تهران و دو دانشجوی داروسازی در روستای هشتگرد که متعلق به باجناق رضاشاه به نام سرهنگ پاشاخان بوده است، اشاره می­کند. فعالیت در چنین روستایی نشان می­دهد که افراد حزب تا چه حد به حضور در روستاها و فعالیت­های مورد نظر حزب اهتمام داشته اند. منظرپور از انجام سه فعالیت نام می­برد، سخنرانی برای روستائیان، پاسخ به سئوالات، و توزیع نشریات.

 

برای دریافت متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید.