روابط عمومی در عصر جهانی شدن

نویسنده: دکتر  ابراهیم جعفری، مدرس ارتباطات اجتماعی

برگرفته: از کانال تلگرامی دهکده جهانی  @dehkade_jahan

 از سال ۱۹۶۹ میلادی تا کنون، روز هفدهم ماه مه (برابر با ۲۷ اردیبهشت ماه) هر سال با عنوان “روز جهانی ارتباطات و جامعه اطلاعاتی“ نامگذاری شده که یادآور به امضا رسیدن نخستین کنوانسیون جهانی ارتباطات دوربرد در پاریس می باشد.

 با گسترش اینترنت و تکنولوژی های نوین ارتباطی، افزایش میزان تحصیلات، مهاجرت های بین آلمللی و … وارد عصر تازه ای به نام جهانی شدن  Globalization شده ایم.

بر خلاف *جهانی سازی (Globalism) که تلاش می کند  با یکدست کردن نیازها و ذائقه ها، فرهنگی واحد را به جوامع تحمیل کند تا از آن طریق با سلطه فرهنگی و ایجاد جامعه تک صدایی منافع آمریکا را تداوم بخشد، “جهانی شدن” در برگیرنده انواع هویت ها، فرهنگ ها و زبان هاست. به عبارت دیگر شرایط کنونی جهان فرصتی را ایجاد کرده تا خُرده فرهنگ ها بتوانند مجال ظهور داشته باشند. با این وصف تنوع فرهنگی یکی از دستاوردهای قابل توجه جهانی شدن به شمار می رود.

 در چنین وضعیتی روابط عمومی ها به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای مدنی باید قدرت سازگاری با فرآیند جهانی شدن را داشته باشند و از ساز و کارهای محدود گذشته فاصله بگیرند.

نکته در خور توجه این است که با فراگیر شدن ارتباطات و کم رنگ شدن مرزهای جغرافیایی، مخاطبان روابط عمومی ها محدود به یک شهرستان، استان و حتی یک کشور نیستند، بلکه روابط عمومی ها می توانند مخاطبانی در سطح جهان داشته باشند تا با مشارکت و مبادله تجربه ها نقش آفرین باشند.

خوشبختانه  یونسکو نیز تسهیل‌گر این روند در میان ملت هاست.  فلسفه وجودی یونسکو ( شاخه آموزشی، علمی و فرهنگی  ملل متحد ) از میان برداشتن موانع معرفتی است که موجب نابردباری، عدم مفاهمه، خشونت و جنگ می شود. 

 دوری از خشونت ورزی و روی آوری به صلح نباید فقط به دنیای سیاست محدود شود، بلکه در نگاهی کلان باید صلح در اندیشه، با طبیعت، با تاریخ و با همه قواعد نظم اجتماعی سرلوحه فعالیت روابط عمومی ها نیز قرار گیرد. جهانی که برمدار چنین درکی بچرخد، قطعاً می تواند تصویری دوست داشتنی از زندگی در همه لایه های حیات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی عرضه دارد. روابط عمومی ها برای ایفای چنین نقشی، نیازمند اتخاذ رویکرد جدیدی هستند تا بتوانند راه حل های تفاهم آمیز و صلح جویانه را ارائه دهند و مسیری را انتخاب کنند تا به توسعه تفاهم اجتماعی کمک کند.* 

روابط عمومی ها می توانند بر واقعیت های اجتماعی تاثیر بگذارند و آرامش، تفاهم، همدلی و انسانی زندگی کردن را ترویج دهند. به عبارت دیگر می توانند گفتمان ” تنازع محور” را به گفتمان “تفاهم محور” تبدیل نموده، *معیار های صلح و مدارا و ارزش های اخلاقی و همزیستی مسالمت آمیز را پاسداری کنند و از این طریق خدمتگزار جامعه جهانی باشند.

 بدیهی است در چنین شرایطی روابط عمومی ها به منظور اثرگذاری بر مخاطبان، باید نظام کارشناسی خود را کارآمد سازند و استفاده بهینه از فناوری های نوین ارتباطی را در دستور کار خود قرار دهند تا قادر به جلب مشارکت آنان باشند.با این نگاه گرایش به روابط عمومی الکترونیک و به کارگیری هوش مصنوعی      می تواند بستر مناسبی را در عبور از حالت سنتی به مدرن فراهم سازد.* 

 از دو منظر می توان روابط عمومی الکترونیک را مورد بررسی قرار داد. نگاه اول روابط عمومی الکترونیک را تداوم روابط عمومی سنتی قلمداد می کند که صرفاً با ابزاری نیرومندتر و سریع تر با رسانه ها و مخاطبین خود ارتباط ایجاد می نماید؛ اما نگاه دوم روابط عمومی الکترونیک را ایجاد فضایی در جهت تعامل و به اشتراک گذاردن دیدگاه ها و نقطه نظرهای مخاطبان … می داند. به عبارت دیگر شکل گیری یک روابط عمومی آرمانی که در برگیرنده حُرمت گذاری به مراجعان و برآوردن انتظارات و حقوق مخاطبان برای دسترسی به اطلاعات است، از رهگذر روابط عمومی الکترونیک عملی می شود.

از این رو اگر بخواهیم از تکنولوژی های نوین ارتباطی و اینترنت در راستای نظریه “گلوله جادویی”که اصالت را به فرستنده پیام داده و مخاطبان را منفعل و ناتوان فرض می کند، به عنوان ابزار استفاده کنیم، بهره ما از فرصت فراهم شده اندک است؛ اما اگر به قدرت تشخیص و رضامندی مخاطب فعال و جستجوگر بها دهیم، روابط عمومی الکترونیک ظرفیتی کارآمد و مطلوب برای پاسخگویی و دریافت نظرها و دیدگاه های او به شمار می رود.

 در عین حال همه این تمهیدات زمانی گره گشای مشکلات و زمینه ساز “مردم سالاری جهانی” است که بتوان با تکیه بر آن فضایی برای گفت و گو در جهت بهره گیری از خرد همگانی در جهت پیشبرد اهداف سازمانی و همگرایی بین المللی به وجود آورد.

 برای این منظور شفاف سازی عملکردها، دوسویه نمودن ارتباط، پاسخگو کردن دستگاه ها و عقلانی کردن توقعات، الزام هایی است که از سوی روابط عمومی های فعال در فضای جهانی شدن انتظار می رود.